މިއަދު ފާހަގަކުރަމުންދާ ނަސްރުގެ ދުވަހަކީ، ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމާއި ސިޔާދަތު ހިމާޔަތްކުރުމަށް ބޭރުގެ ފަރާތްތަކުގެ އެހީގައި ގެނައުމަށް މަސައްކަތްކުރި ބައާވާތެއް ނާކާމިޔާބުކުރިތާ 37 އަހަރު ފުރުނު ދުވަހެވެ. މި ދުވަހަކީ ދިވެހި ތާރީހުގެ އެންމެ ނާޒުކު އަދި އެންމެ ހިތްދަތި ދުވަސްތަކުގެ ތެރެއިން ދުވަހެއްގައި ދިވެހިންގެ އެއްބައިވަންތަކަމާއި، ހިތްވަރާއި، ކެރުމުގެ ހަނދާނެއްގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކުރެވޭ ދުވަހެކެވެ.

‎1988 ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރު 3 ވަނަ ދުވަހު، ސްރީ ލަންކާގެ ތަމިލް ހަނގުރާމަވެރި ޖަމާއަތެއް ކަމުގައިވާ ޕީޕަލްސް ލިބަރޭޝަން އޮގަނައިޒޭޝަން އޮފް ތަމިލް އީލަމް (ޕްލޮޓޭ) އަށް ނިސްބަތްވާ ހަނގުރާމަވެރިން ރާއްޖެއަށް ކުއްލި ހަމަލާއެއް ދިނެވެ. ދިވެހި ބަޣާވާތްވެރިންގެ ބައެއްގެ އެހީތެރިކަމާއެކު، އޭރުގެ ރައީސް މައުމޫން އަބްދުލްގައްޔޫމްގެ ސަރުކާރު ވައްޓާލައި އެމީހުން ބޭނުންވާ ސަރުކާރެއް ގާއިމުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރިއެވެ.

‎ހަނގުރާމަވެރިން މާލެއަށް އައީ އަނދިރީގައި، ވަންހަނާވެގެން، ހައިޖެކްކޮށްފައިވާ ސްރީލަންކާގެ މުދާ އުފުލާ އުޅަނދެއް ކަމުގައިވާ އެމްވީ ޕްރޮގްރެސް ލައިޓްގައެވެ. ފަތިސްވީއިރު އެމީހުން ވަނީ ރާއްޖޭގެ މައިގަނޑު މުއާސަލާތީ މަރުކަޒުތައް ހިފާފައެވެ. އާންމުކޮށް ހިމޭންކަމާއެކު އޮންނަ ވެރިރަށުގައި ބޮޑުބަޑި އަޑުގަދަވެގެން ދިޔައީ ހަމަލާދޭ މީހުން ރައީސް މައުމޫން ހޯދަމުންދިޔަ ވަގުތުގައެވެ. ނަމަވެސް ރައީސް މައުމޫން ހުންނެވީ ގަނޑުވަޅުކޮޅުގެ ބަދަލުގައި އެހެން ގެއްގައި ރައްކާތެރިކަން ހޯދައިގެންނެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި ބިރުވެރިކަން ފެތުރެމުން ދިޔައިރު، މައުމޫން ވަނީ ބޭރުގެ އެހީތެރިކަމަށް އެދި ކުއްލި ގޮވާލުމެއް ފޮނުއްވައިފައެވެ. ގަޑިއިރުތަކެއްގެ ތެރޭގައި، އިންޑިޔާއިން ވަނީ މި ނުރައްކާތެރި ހާލަތަށް އޮޕަރޭޝަން ކެކްޓަސްގެ ނަމުގައި އޮޕަރޭޝަނެއް ފަށައި ރާއްޖެއަށް އިންޑިއާގެ ސިފައިން ފޮނުވައިފައެވެ.

ނޮވެމްބަރު 3 ވަނަ ދުވަހުގެ ރޭގަނޑު، އިންޑިޔާގެ ޕެރާޓްރޫޕަރުން ހުޅުލޭ އެއާޕޯޓުގައި ޖައްސައި، އަވަސް ގޮތެއްގައި މާލެއާ ދިމާއަށް ދަތުރުކުރިއެވެ. ބައާވާތްކުރި މީހުން އެމީހުންގެ މަގާމުތައް ހިފަހައްޓަން މަސައްކަތްކުރި ނަމަވެސް، ދިވެހި ގައުމަށް ވަފާތެރިކަމާއެކު ތިބި ސިފައިންގެ ރައްދު ހަމަލާގެ ސަބަބުން، ހަނގުރާމަވެރި ބަލިވިއެވެ. ދިވެހި ސިފައިނާ ހަނގުރާމަކޮށް މޮޅުނުވާނެކަން ޔަގީންވުމުން ހަނގުރާމަވެރިންގެ ގިނަ މީހުން މީހުން އުޅަނދެއް ހައިޖެކްކޮށް، ރަހީނުން ހިފައިގެން ފިލައިގެން ދިޔަ ނަމަވެސް، ރާއްޖޭގެ އުތުރު ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުގައި އިންޑިޔާ ކަނޑުގެ ސިފައިން އެމީހުން ހުއްޓުވައި ރަހީނުން ސަލާމަތްކުރިއެވެ.

ގަޑިއިރުތަކެއްގެ ތެރޭގައި ބަޣާވާތް ފުނޑާލެވި، ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން އަލުން ދަމަހައްޓާލެވުނެވެ. ނިކަމެތި ރައްޔިތުންނާއި އަދި އެމީހުންގެ ފުރާނަ ދިފާއުކުރުމަށް ކެރިހުރި ސިފައިން ހިމެނޭ ގޮތަށް ގިނަބަޔަކު ޝަހީދުވިއެވެ.

ކޮންމެ އަހަރަކު، ނަޞްރުގެ ދުވަހުން އެމީހުންގެ ހިތްވަރާއި ހަމަނުޖެހުމުގެ ތެރެއިން އުފެދިގެން އައި އެއްބައިވަންތަކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. ނަސްރުގެ ދުވަހުގެ މުނާސަބަތުގައި ރަސްމިއްޔާތުތައް ބާއްވައި ގައުމީ ދިދަތައް މަތިވެރިކޮށް ނަގައި، ޝަހީދުވި ބަތަލުންނަށް ޝުކުރު އަދާކުރެވެއެވެ. އަދި ޒުވާން ޖީލުތަކަށް މި ހާދިސާގެ މުހިންމުކަމާ ބެހޭ ގޮތުން އުނގަންނައިދިނުމަށް ސްކޫލްތަކުގައި ހާއްސަ އެސެމްބްލީތައް ބާއްވައެވެ.

1988 ގެ ހަމަލާއަކީ ރާއްޖޭގެ ތާރީހުގައި މުހިންމު ހާދިސާއެކެވެ. ކުޑަކުޑަ ޖަޒީރާ ދައުލަތެއް ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތިލައި ވަރުގަދައަށް ތެދުވި ދުވަހެކެވެ. ދިވެހިން މި ދުވަސް ފާހަގަކުރާއިރު، ހަމައެކަނި ހަނގުރާމައިގައި ލިބުނު ނަޞްރެއް ނޫން، ދެމިގެންދާ ހިތްވަރުގަދަކަންވެސް ހަނދާންކުރެއެވެ.