ދިވެހި ޕާސްޕޯޓަކީ ދެކުނު އޭޝިޔާ ސަރަޙައްދުގެ އެންމެ ބާރުވެރި، އަދި ޤަދަރުވެރި ޕާސްޕޯޓުގެ ލަގަބު އަނެއްކާވެސް ދިވެހިރާއްޖެ މިވަނީ ހޯދާފައެވެ. މި ޚަބަރާއެކު، އަޅުގަޑުވެސް، އަޅުގަނޑުގެ ޚިޔާލު ފޮޓޯއަކާއެކު އެކްސްގައި ޕޯސްޓެއް ކުރީމެވެ. އެ ޕޯސްޓަށް ބޭފުޅަކު ކޮމެންޓެއް ކޮށްފައި އޮތެވެ. "މިހާރު ތިކަންވެސް މި ޖެހުނީ ތަހުގީގު ކުރާކަންނު؟"

ހެންލީ އެންޑް ޕާޓްނާސް ޕާސްޕޯޓް އިންޑެކްސްއިން ކޮންމެ އަހަރަކު އާންމުކުރާ މި ލިސްޓުގައި ދިވެހިރާއްޖެއަށް މިއަހަރު ލިބިފައިވަނީ 53 ވަނަ ދަރަޖައެވެ. މިއީ 2024 ވަނަ އަހަރަށްވުރެ 4 ދަރަޖައިގެ ކުރިއެރުމެކެވެ. 2024 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖެއަށް ލިބިފައިވަނީ ލިސްޓުގެ 57 ވަނައެވެ. އަދި 2023 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖެއަށް ލިބިފައިވަނީ ލިސްޓުގެ 61 ވަނައެވެ.

ނަމަވެސް، ފާހަގަ ކޮށްލަންޖެހޭ މުހިއްމު ނުކުތާއަކީ، މި އިންޑެކްސް ގައި ދަރަޖަ މަތިކުރެވެން އޮންނަ އެންމެ މައިގަޑު އެއް އަސާސަކީ، ވިސާއާއި ނުލައި ދިވެހި ޕާސްޕޯޓުގައި ވަދެވެނީ ކިތައް ގައުމަށްތޯއެވެ.

މި ގޮތުން މިއަދާއި ހަމައަށް ދިވެހި ޕާސްޕޯޓުގައި ވިސާއާއި ނުލައި 94 ގައުމަކަށް ދިވެހި ޕާސްޕޯޓުގައި ދަތުރު ކުރެވެއެވެ. 2024 އަދި 2023 ގައިވެސް މި އަދަދު އޮތީ 94 ގައެވެ. މިދިޔަ ތިން އަހަރަށް ބަލާއިރުވެސް، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޕާސްޕޯޓް ވެގެން ގޮސްފައިވަނީ ދެކުނު އޭޝިޔާ ސަރަޙައްދުގެ އެންމެ ބާރުވެރި ޕާސްޕޯޓުގެ ގޮތުގައެވެ. މި ލިސްޓަކީ ދުނިޔޭގެ ވައިގެ ދަތުރުފަތުރާބެހޭ މައި ޖަމިއްޔާ (IATA) އިން އާއްމު ކޮށްފައިވާ މައުލޫމާތު ތަކަށް ބަލާފައި ނެރޭ ލިސްޓެކެވެ.

ބާރުވެރި ޕާސްޕޯޓެއް އޮތުމަކީ ވިސާއާއި ނުލައި ގިނަ ގައުމު ތަކަކަށް ދަތުރު ކުރުމުގެ ފުރުޞަތު އޮތުން އެކަނި ކަމަށް ގިނަ ބޭފުޅުންނަށް ހީފުޅު ކުރެވިފައި އޮވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް، މިފަދަ ޕާސްޕޯޓެއް އޮތުމަކީ، މިއަދުގެ ދުނިޔޭގައި އެއަށްވުރެ އިސްތިރާޖީ ކަމެކެވެ.

ޕާސްޕޯޓްގެ ބާރުވެރި ނިސްބަތަކީ އެގައުމެއްގެ ނުފޫޒު ދުނިޔޭގައި އޮތްވަރާއި އިގްތިޞާދީ ލަޔާގަތު ހާމަކޮށްދޭ އެއް މިންގަނޑެވެ. މިފަދަ ލަނޑުދަނޑިއެއް ހާސިލު ކުރެވޭނީ އެގައުމެއްގައި އޮންނަ ސަރުކާރެއްގެ ޚާރިޖީ އަދި އިޤްތިސޯދީ ސިޔާސަތުތައް އެ މަގަށް ތަރުތީބުކޮށް ބައްޓަންކޮށް އަދި ތަންފީޒުވެސް ކުރުމުންނެވެ.

2013 އިން 2018 އާއި ދެމެދު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޚާރިޖީ ސިޔާސަތު ތަންފީޒު ކުރުމުގައި ބޮޑެތި މައްސަލަތައް ހުއްޓެވެ. ޑިމޮކްރަސީ އާއި އިންސާނީ ޙައްގުތަކަށް އިޙްތިރާމް ނުކުރުމުގެ މައްސަލަތައް ގިނަވެ، ކޮމަންވެލްތް މިނިސްޓީރިއަލް އެކްޝަން ގްރޫޕުގެ CMAG)) އެޖެންޑާގައި ދިވެހިރާއްޖެ އެތައް ފަހަރަކު ހިމެނުނެވެ. އަދި، ކޮމަންވެލްތުން ދިވެހިރާއްޖެ ވަކިވުމާއި، ބައެއް އަރަބި އިސްލާމީ ބޮޑެތި ގައުމުތަކާއި ގުޅުން ކަނޑާލުން ފަދަ ބޮޑެތި ނިންމުންތަކުގެ ސަބަބުން ރާއްޖެ އޮތީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ދުނިޔޭގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ބިކަވެ، އެކަހެރި ވެފައެވެ.

މި ހާސްގަނޑު ތެރޭގައިވެސް، 2014 ގައި ހެންލީ ޕާސްޕޯޓް އިންޑެކްސްގައި ދިވެހިރާއްޖެ އޮތީ 49 ވަނަ ދަރަޖައިގައެވެ. އޭރު ވިސާއާއި ނުލައި ދަތުރު ކުރެވެނީ 82 ގައުމަށެވެ. ނަމަވެސް، އަޅުގަނޑު މިދެންނެވި މައްސަލަތަކުގެ ސަބަބުން، 2018 ވަނަ އަހަރު ރައީސް ޔާމީންގެ ވެރިކަން ނިމި، 2019 ވަނަ އަހަރު ހެންލީ ޕާސްޕޯޓް އިންޑެކްސް ޝާއިއު ކުރިއިރު، ރާއްޖޭގެ ޕާސްޕޯޓްގެ ބާރުވެރި މިންގަޑު ވަނީ 61 ވަނަ ދަރައަށް ސޮހިގެން ގޮސްފައެވެ. ވިސާއާއި ނުލައި ދަތުރު ކުރެވޭ ގައުމެއް ލިސްޓަށް އިތުރު ވެފައެއްވެސް ނެތެވެ.

އެއަށްފަހު ރައީސް އިބްރާހިމް މުޙައްމަދު ޞާލިހްގެ ސަރުކާރުގެ ޚާރިޖީ ސިޔާސަތަށް ގެންނެވި ބަދަލު ތަކުގެ ސަބަބުން، ދިވެހިރާއްޖެ އަނބުރާ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޖުތަމައަށް ގެންދެވިއެވެ. ރައީސް ޞާލިހުގެ ޚާރިޖީ ސިޔާސަތު ތަންފީޒު ކުރެއްވުމަށް، ޚާރިޖިއްޔާއާ ޙަވާލުވެވަޑައިގެންހުންނެވީ، ޚާރިޖީ ދާއިރާގެ ތަޖުރިބާކާރު ބޭފުޅެއް ކަމަށްވާ އަބްދުﷲ ޝާހިދެވެ.

އެމަނިކުފާނު ޚާރިޖިއްޔާއާއި ހަވާލުވެވަޑައިގެން ގިނަ ދުވަސްތަކެއްނުވެ ކޮމަންވެލްތުގެ މެމްބަރުކަން ދިވެހިރާއްޖެއަށް އަނބުރާ ހޯއްދަވައި ދެއްވިއެވެ. އެއީ ޚާރިޖީ ދާއިރާއިން ކުޑަ ދުވަސްކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ހޯދި ބޮޑު ކާމިޔާބެކެވެ. ގުޅުން ކެނޑިފައި ހުރި ގައުމުތަކާއެކު އަލުން ގުޅުން ބަދަހިކޮށް، ޑިޕްލޮމެސީގެ ހަރުދަނާ އުސޫލުތައް އަލުން އިޔާދަ ކުރެއްވިއެވެ.

ރައީސް ޞާލިހުގެ ދައުރުގައި ދިވެހިރާއްޖެ އދ. ގެ ޢާއްމު މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތަށް 193 ގައުމުގެ ތެރެއިން 143 ގައުމެއްގެ ތާއީދާއެކު ޚާރިޖީ ވަޒީރު އަބްދުﷲ ޝާހިދު އިންތިޚާބުވެވަޑައިގަތުމުގެ އިތުރުންވެސް ޚާރިޖީ ދާއިރާގައި ގިނަ ކުރިއެރުން ތަކެއް ހޯދާފައިވެއެވެ.

އެގޮތުން ގިނަ ގައުމުތަކަކާއެކު ޑިޕްލޮމެޓިކް ގުޅުން ގާއިމު ކުރުމާއި، ދަތުރުފަތުރުގެ ޚިދުމަތް ދިވެހިންނަށް ފަސޭހަ ކުރުމުގެ ގޮތުން ބޮޑެތި ގައުމުތަކާއެކު ވިސާއާއި ނުލައި ދަތުރު ކުރެވޭނެ މަގު ފަހި ކުރުމަށް "ވިސާ ވެއިވާ" އެގްރީމެންޓް ތަކުގައި ސޮއި ކުރެވިގެން ދިޔައެވެ. ރާއްޖެއަކީ ކޮންމެ ގައުމަކާއެކުވެސް އަނގައިން ބުނެވޭ، ފަސޭހައިން މަޝްވަރާ ކުރެވޭ ގައުމަކަށް ވެގެންދިޔައެވެ. ދުނިޔޭގެ ބޮޑެތި ބަޔެއް ގައުމުތަކުން ޚާއްސަ ޙާލަތްތަކުގައި އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމުގައި ދިވެހިރާއްޖެއަށް ޚާއްސަ ލޮލަކުން ބަލައި، އިސްކަންދިންތަންވެސް ފެނިފައިވެއެވެ. ވިސާއާއި ނުލައި ދަތުރުކުރެވޭ ގައުމުތަކުގެ ލިސްޓަށް ރަޝިޔާ، ޗައިނާ، ތުރުކީވިލާތް، މޮރޮކޯ، އަދި ޔުނައިޓެޑް އަރަބި އެމެރިރޭޓްސް (ޔޫއޭއީ) ފަދަ ބޮޑެތި ގައުމުތައް، އިތުރުކޮށް، 2023 ގައި ރައީސް ޞާލިހްގެ ސަރުކާރު ނިމުނުއިރު މިލިސްޓްގައި 94 ގައުމު ހިމެނިގެން ދިޔައެވެ.

އދ. ގެ ރިޔާސަތަށް ދިވެއްސަކު ފުރަތަމަ ފަހަރަށް އިންތިޚާބު ވެގެންދިޔައިރު، އެބޭފުޅަކީ އޭރު ދިވެހި ޚާރިޖިއްޔާ ހިންގަވަން ހުންނެވި ފަރާތަށްވުމުން އޭގެ ފައިދާ ދިވެހިރާއްޖެއަށް ބޮޑުތަނުން ހުޅުވިގެން ދިޔައެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ފެއްސާއި ރަތާއި ހުދުގެ ދިދަ ދުނިޔޭގެ އެންމެ އުސް ކުރިބޯށީގައި ވިހުރެމުން ދިޔައިރު، ޚާރިޖީ މައިދާނުގައި ރާއްޖެއަކީ ކުރިޔަށްވުރެ ނުފޫޒުގަދަ ބަސްވިކޭ ގައުމަކަށް ވެގެންދިޔައެވެ. އޭގެ ސަބަބުން ރާއްޖެއަށް ބައިނަލްއަގްވާމީ ގޮތުން ގިނަ ކުރިއެރުންތަކެއް ލިބި ކާމިޔާބީގެ ބޮޅުތައް އިތުރު ވަމުންދިޔައެވެ. އެކި ރޮނގުތަކުންނެވެ. ޕާސްޕޯޓަކީވެސް އޭގެ ބޮޅެކެވެ.

ހެންލީ އެންޑް ޕާޓްނާސް ގެ މި ޕާސްޕޯޓް އިންޑެކްސްގައި ކުޑަ ދުވަސްކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި އެންމެ ބޮޑު ކުރިއެރުމެއް ހޯދާފައިވާ ގައުމަކީ ޔޫއޭއީއެވެެ. މިގޮތުން، 2014 ވަނަ އަހަރު ޔޫއޭއީ އޮތީ ރާއްޖެއަށް ވުރެވެސް ފަހަތުން 55 ވަނައިގައެވެ. ނަމަވެސް، މިއަހަރު ޔޫއޭއީ އޮތީ މި ލިސްޓުގެ 10 ވަނައިގައެވެ. އަދި ޔޫއޭއީ ޕާސްޕޯޓުގައި ވިސާއާއި ނުލައި 185 ގައުމަކަށް ދަތުރު ކުރެވެއެވެ.

ހެންލީ އެންޑް ޕާޓްނާސް އިން ނެރެފައިވާ ބަޔާނުގައި ވާގޮތުން، ޔޫއޭއީ މިފަދަ ބޮޑު ކުރިއެރުމެއް ހޯދާފައިވަނީ، ދެއަތް އުރާލައިގެން ތިބެގެންނެއް ނޫނެވެ. އެ ގައުމުތަކުން ކުރި ބުރަ މަސައްކަތުންނެވެ. އެއީ، ގިނަ ގައުމުތަކަކާއެކު ޑިޕްލޮމެޓިކް ގުޅުން ގާއިމުކޮށް، އެހެން ގައުމުތަކާއެކު ވިސާއާއި ނުލައި ދަތުރު ކުރުމުގެ އެގްރީމެންޓް ތަކުގައި ސޮއި ކުރުމުގެ ސަބަބުން ހޯދި ނަތީޖާއެވެ.

ދެކުނު އޭޝިޔާ ސަރަޙައްދުގެ އެންމެ ބާރުވެރި ޕާސްޕޯޓް އޮތް ގައުމުގެ ލަގަބު ރާއްޖެއިން ދިފާއު ކުރުމުން އެ ވާހަކައަށް މިފަހަރުވެސް ފަލަ ސުރުޚީ ތަކުން ޖާގަ ލިބުނެވެ. އަޅާ ކިޔާފައިވަނީ އިންޑިޔާއަށްވުރެ ލިބުނު ދަރަޖަ މަތި ވާހަކައެވެ. އަފްޣާނިސްތާނު، ލިސްޓުގެ ފުލުގައި އޮތް ވާހަކައެވެ.

ނަމަވެސް، މިއަދު ދިވެހި ޕާސްޕޯޓު، ބާރުވެރިކަމާއެކު ދުނިޔޭގައި އުދުހެން ފެށުމުގައި މީގެކުރިން ބަޔަކު ކޮށްފައިވާ ބުރަ މަސައްކަތުގެ ވާހަކަ ދައްކާ މީހުން މަދެވެ. އެ ހަނދާން އާކޮށް އެ ވާހަކަ ދައްކާލެއް ކުޑައެވެ. އެކަމަކު އެއީވެސް ކުރަންޖެހޭނެ ކަމެކެވެ. އެއީ ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި އެންމެ ރަނގަޅު، އެންމެ ފައިދާ ހުރި ވިސްނުމެވެ.

ހަގީގަތަކީ ވިސާއާއި ނުލައި ދަތުރު ކުރެވޭ ގައުމުތަކުގެ ލިސްޓުގެ އަދަދު ޖެހިޖެހިގެން ތިން އަހަރުވެސް އެއްވަރެއްގައި އޮތުމެވެ. 4 ދަރަޖަ މަތިވެފައި އޮތްނަމަވެސް، މިދިޔަ ފަނަރަ މަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައިވެސް ވިސާއާއި ނުލައި ދަތުރު ކުރެވޭ ގައުމުތަކުގެ އަދަދު އޮތީ ކުރިންވެސް އޮތް ހިސާބުގައެވެ. ހަމަ 94 ގައެވެ. 2023 ގައި ކުރީގެ ސަރުކާރުގައިވެސް އޮތް އަދަދެވެ. މި ސަރުކާރުންވެސް އެ ނަންބަރު ކުރިއަށް ޖައްސާލަން މަސައްކަތްތަކެއް ކޮށްފައި އޮވެދާނެއެވެ. ކުރަންވެސް ޖެހޭނެއެވެ. ނަމަވެސް ނަންބަރު ތަކަކުން އެތަން އަދި ނުފެނެއެވެ. ނަންބަރުން ބަލާއިރު ފެންނަން އޮތީ ކުރިންވެސް އޮތް ނަންބަރެވެ. ހަމަ 94 އެވެ.

މި ހިސާބުން ހަނދާނަށް އަންނަނީ، 2022 ވަނަ އަހަރު އޭރުގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރު އަބްދުﷲ ޝާހިދު މީޑިޔާއަކަށް ދެއްވި އިންޓަވިއުއެއްގައި ވިދާޅުވި މި ވާހަކަފުޅެވެ.

"އަޅުގަނޑު ގަސްދެއް ނުކުރަން އެ ހިސާބުން އެކަން ނިންމާކަށް, އަޅުގަނޑު ގަސްދު ކުރަނީ ކުރިޔަށް ގެންގޮސް، ދުނިޔޭގެ ނިސްބަތުން އެންމެ ބާރުވެރި އެއް ޕާސްޕޯޓަށް ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ޕާސްޕޯޓް ހެދުން."

އޭރު އެމަނިކުފާނުގެ ތަޞައްވުރަކީ ޔޫއޭއީ ފަދައިން އެފަދަ ބޮޑު ކުރިއެރުމެއް ހޯދުމަށް ދިވެހިރާއްޖެވެސް އަޒުމް ކަނޑައަޅައި ކުރިޔަށް ދިޔުމެވެ. އެފަދަ އަޒުމަކާއި އުއްމީދެއް ޙާސިލު ކުރެވިދާނެކަން އެމަނިކުފާނު ވަނީ މީގެކުރިންވެސް ސާބިތު ކޮށްދެއްވާފައެވެ. އެއީ ޚާރިޖީ ސިޔާސަތެއް ތަންފީޒުކޮށް ހިންގުމުގެ ޢިލްމާއި، ހިލްމާއި، ހުނަރާއި ތަޖުރިބާ ހުރުމުގެ އިތުރުން، ދިވެހިންނަށް ޚިދުމަތް ކުރުމުގެ ވައްޓަފާޅިއާއެކު ކުރެއްވި ބުރަ މަސައްކަތުންނެވެ.

ބާރުވެރި ޕާސްޕޯޓެއް އޮތުމުގެ މުހިންމު ފަލްސަފާގެ ތެރެއިން ދިވެހިރާއްޖެއަކީ ކުޑަ ގައުމެއް ކަމުގައިވީ ނަމަވެސް، ދިވެހިންގެ ޤަދަރާއި ހައިބަތު ދުނިޔޭގެ ކުރިމަތީގައި އުފުލުމުގެ މަތިވެރި އަޒުމް ގެންގުޅުއްވިއެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ މަސައްކަތްޕުޅު އަތުރާލައްވާފައި އޮތީ ދިވެހި ޕާސްޕޯޓު ދުނިޔޭގެ އެންމެ ވަރުގަދަ ޕާސްޕޯޓަށް ހެއްދެވުމަށް މިސްރާބު ޖައްސަވައިގެންނެވެ. އަމާޒު ހިފާފައި އޮތީ އެ މަގަށެވެ. ބާރުވެރި ޕާސްޕޯޓެއް އޮތުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއްކަމަށް ދެކިވަޑައިގެންނެވެ. އޭގެން ދިވެހިންނަށް ފައިދާތައް އެނގިވަޑައިގަންނަވާތީއެވެ.

އޭރު ޝާހިދު އެ ކަނޑައެޅުއްވި އަޒުމްގައި، އެ މިސްރާބަށް ބަހައްޓައިގެން، އެ ރޮނގުމަތިން ދަތުރު ކުރެވިއްޖެނަމަ، ޚާރިޖީ ދާއިރާއިން އެ ޝަރަފުވެސް ދިވެހިންނަށް ކޮންމެވެސް ދުވަހަކުން ޙާސިލުވާނެކަން ކަށަވަރެވެ. އެއީވެސް ކުޑަ ޝަރަފެއްނޫނެވެ. މަގު އެއޮތީ ވަރަށް ފުޅާކޮށް ކޮށިފައެވެ. ދެން ޖެހޭނީ ކުޑަ ހިތްވަރެއް ކޮށްލާށެވެ. ކޮންމެ ސަރުކާރެއް އޮތަސް ގައުމަށް ލިބޭ ކޮންމެ ރީތި ނަމަކާއި ޝަރަފަކާއި ބާރަކީ ހުރިހާ ދިވެހިންވެސް ފަޚުރުވެރިވާނެ ކަމެކެވެ.